Pauli Thomenius-ის მოსაზრება ფინელების მიერ NASAMS-ის შეძენის ირგვლივ

მსოფლიო ქსელის უსასრულო სივრცეში ჩვენთვის საინტერესო სტატიას წავაწყდი

ფინელი ჰსთ-ის სპეციალისტი თავის მოსაზრებას გვიზიარებს ქვეყნის მიერ NASAMS-ის არჩევასთან დაკავშირებით, რომელმაც რუსული ბუკები და ფრანგული კროტალები უნდა შეცვალოს.

სტატია 2008 წლის ოქტომბრით არის დათარიღებული

2008 წლის 7ნოემბერს MTV 3 news განაცხადა, რომ საშუალო სიშორის ჰაერსაწინააღმდეგო კომპლექსის გამოსავლენად გამართული კონკურსის გამარჯვებული NASAMS გახდა. თუმცა თავდაცვის სამინისტროს ინფორმაციით, შერჩევის პროცესი ჯერ არ დასრულებულა. NASAMS-ის კონკურენტად პირველ რიგში ფრანგულ-იტალიური SAMP/T მოიაზრება.

NASAMS და SAMP/T სხვადასხვა სისტემებია, რაც გამომდინარეობს იმ განსხვავებული შეხედულებებისგან, რომელიც მწარმოებლებს გააჩნად ჰაერიდან მომავალი საფრთხის ბუნების, მახასიათებლების და მათ წინააღმდეგ მოქმედების გზების შესახებ. შესაბამისად სისტემები სხვადასხვა ამოცანების შესასრულებლად არიან ჩაფიქრებული. თუ გადაწყვეტილებას სარჩულად არ უდევს პოლიტიკური მოტივები (და მხოლოდ სამხედროების არჩევანია), მაშინ მეტ-ნაკლებად იკვეთება ფინეთის ჰსთ-ის მომავალი დოქტრინა.

500 მლნ ევროდ SAMP/T-ს განსაზღვრული რაოდენობა შეიძლება შეიძინონ, რაც სავარაუდოდ 2-ჯერ მეტი იქნება NASAMS-ის შემთხვევაში. ფინეთის მიერ წამოყენებული მოთხოვნების შესაბამისად ორივე სისტემა რამდენიმე ქვეყნის შეიარაღებაშია.

გამომდინარე იქიდან, რომ ასეთი სისტემების თვითღირებულება გასაიდუმლოებულია, ასევე ისეთი ფაქტორები როგორიცაა კონკურენცია, მოკავშირეებისათვის განკუთვნილი ფასდაკლება, ოფსეტური პროგრამების მოცულობა, ძალიან რთულდება რომელიმე სისტემის ღირებულების ზუსტი შეფასება. თუმცა ერთის თქმა შეიძლება - წლების განმავლობაში რაკეტების ღირებულება მნიშვნელოვნად გაიზარდა და ერთეული რაკეტის ფასი ნახევარი მლნ დოლარიდან 1 მლნ დოლარამდე შეიძლება მერყეობდეს.

ნორვეგიული NASAMS ძალიან ძლიერი კონკურენტია საშუალო სიშორის ჰსთ-ის სისტემის შესარჩევად გამოცხადებულ ტენდერში. უპირველეს ყოვლისა, სისტემა აკმაყოფილებს ფინეთის მოთხოვნას, რომ კომპლექსი უნდა იყოს დასრულებული და მწარმოებლის გარდა ევროპის რომელიმე ქვეყნის შეიარაღებაში. ნორვეგიის გარდა NASAMS ესპანეთი და აშშ იყენებს. მალე ჰოლანდიაც მიიღებს შეიარაღებაში. გარდა ამისა საბერძნეთი და თურქეთი იყენებენ იმავე ცეცხლის მართვის კომპონენტებს, რომლებსაც NASAMS. შვედეთმაც იგივე მართვის საშუალებების შეიძინა საერთაშორისო მისიებისათვის. ფინეთმა შეიძლება შეიძინოს NASAMS-ის 6-10 ბატარეა.

სისტემა იყენებს იმავე "ჰაერი-ჰაერი" კლასის AMRAAM-ის ტიპის რაკეტებს ("მიწა-ჰაერი"-ს ვარიანტში) რასაც F/A 18 Hornet-ები, რომლებიც ფინეთი სამხედრო საჰაერო ძალების შემადგენლობაშია. NASAMS-ის რაკეტა და რადარი Raytheon-ის მიერ არის დაპროექტებული და წარმოებული. სისტემის შემადგენელი სხვა მნიშვნელოვანი ელემენტები, როგორიცაა ქსელის ინფრასტრუქტურა და პროგრამული უზრუნველყოფა, რომელიც სისტემის ყველაზე ღირებული ნოვაციაა, ნორვეგიული Kongsberg-ის მიერ არის შექმნილი. ამრიგად მთელი სისტემა NATO-სთან თავსებადია.

საცეცხლე ზღუდე საფრთხეების შესაბამისია?

Vidar M Skjelstad, ნორვეგიის საჰაერო ძალების თადარიგის მაიორი და Integrated Defence Systems, Konsberg-ის ვიცე პრეზიდენტის აზრით, NASAMS-ის წინაშე დასმული ამოცანები გამომდინარეობდა იმ მოსაზრებიდან, რომ ტრადიციული პილოტირებადი საფრენი აპარატებისგან (შვეულმფრენების ჩათვლით) მომავალი საფრთხე სულ უფრო კლებულობს და იზრდება ფრთოსანი რაკეტებისა და უპილოტო საფრენი აპარატებისგან მომავალი საფრთხე. (ქართულ რეალობაში მოიერიშე/ბომბდამშენები და დამრტყმელი შვეულმფრენები ჯერ კიდევ აქტუალურია - ავტ.)

ნორვეგიული ანალიზის მიხედვით, ჰსთ-ის კომპლექსს უნდა შეეძლოს უპილოტო საფრენი აპარატების, ფრთოსანი რაკეტების, შვეულმფრენების და ბომბდამშენების განადგურება. სამიზნის განადგურების მოსალოდნელი ზღუდე ბევრად ნაკლებია 40კმ-ზე, რომელიც ნორვეგიის შეიარაღებაში არსებულ ამერიკული წარმოების Hawk სისტემას გააჩნია. საკუთარ გამოცდილებაზე დაყრდნობით, Kongsberg-ის წარმომადგენლები გამოთქვამენ მოსაზრებას, რომ სამიზნის განადგურების პრაქტიკული ზღუდე მაქსიმუმ 10-14 კმ-ის ფარგლებში მერყეობს. აღნიშნული მანძილი ადვილად ეტევა Raytheon-ის AMRAAM-ის მახასიათებლებში. სიტუაციიდან გამომდინარე, რაკეტის მიერ სამიზნის განადგურების ეფექტური მანძილი 25 კმ-ია, ვერტიკალური გამშვები დანადგარიდან გაშვების შემთხვევაში მაქსიმუმ 10კმ.

წინა თაობის ჰსთ-ის კომპლექსების ერთ-ერთი დამახასიათებელი თვისება იყო ის, რომ მათ თავად სჭირდებოდათ მცირე მანძილზე მოქმედი სისტემები გამშვები დანადგარებისა და სხვა კომპონენტების დასაცავად. ფაქტიურად საჭირო იყო ჰსთ-ის კომპლექსები ჰსთ-ის კომპლექსების დასაცავად. ერთ-ერთი ექსპერტის მოსაზრებით, "ცეცხლის წარმოების მინიმალურ მანძილთან "ბრძოლა" უნდა მოხდეს უფრო "მცირე" საშუალებებით" - სისტემა განწირულია თუ მას არ შეუძლია მინიმალური სროლის საცეცხლე ზონის გადაფარვა." (აქ საუბარია კომპლექსების მიერ ცეცხლის წარმოების მინიმალურ მანძილზე, რომლის განმავლობაში რაკეტა უმართავია და ვერ ხერხდება მისი გამიზვნა >>>მაგალითად იმავე ამერიკული HAWK-ის ცეცხლის წარმოების მინიმალურ მანძილი 1.5-2კმ-ია რაკეტიდან გამომდინარე - ავტ.). თუმცა ეს მიესადაგება მხოლოდ იმ კომპლექსებს, რომლებსაც ცეცხლის წარმოების დაბალი ტემპი და რადარის მკვდარი ზონების მიმართ მაღალი მგრძნობელობა ახასიათებთ.

აღნიშნული მკვდარი ზონები და ცეცხლის წარმოების მინიმალური მანძილი NASAMS აქვს, მაგრამ სამიზნეებს უჭირს აღნიშნულ მკვდარ ზონებამდე მიღწევა, ვინაიდან მათი განადგურება მანამდე ხდება ცეცხლის წარმოების მაღალი ტემპის წყალობით. აღნიშნული ნიველირებას უკეთებს არგუმენტს მცირე სიშორის დამატებითი კომპლექსებით სისტემის დაცვის აუცილებლობის შესახებ. NASAMS-ის სისტემას არ გააჩნია ტრადიციული "შავი ხვრელები". კომპლექსის შემადგენელი ელემენტები ისე შეიძლება იქნას განთავსებული, რომ ერთმა ნაწილმა მეორეს გადაფარვა მოახდინოს. ამრიგად, ასეთ შემთხვევაში ფინეთის შეიარაღებაში არსებული 23 მმ-იანი ქვემეხები აღარ არიან საჭირო. მსხვილკალიბრიან ტყვიამფრქვევებსა და ავტომატურ ქვემეხებს უკვე აღარავითარი გავლენა აღარ აქვთ საჰაერო სამიზნეზე და მხოლოდ "ხმაურობენ". მაშინ როდესაც იმავე ქვემეხებს მიწისზედა სამიზნეების წინააღმდეგ ძველებურად ეფექტურად შეუძლიათ მუშაობა.

ტრადიციული ჰსთ-ის დოქტრინის მიხედვით, ჰაერსაწინაღობო ბრძოლა წარმატებულად ითვლება, როდესაც სამიზნე ვერ ასრულებს დავალებას. ჰაერსაწინააღდეგო საშუალებების ქსელი და გადამღობი ცეცხლი საკმარისია.  სტატიის ავტორის აზრით, ასეთი მიდგომა ჯერ კიდევ 10 წლის წინ იყო უკვე მოძველებული. სამიზნე უნდა იქნას განადგურებული, წინააღმდეგ შემთხვევაში არავის ექნება ჰსთ-ის შიში და არავინ ეცდება ჰსთ-ის გვერდის ავლას. "უშიშარი" რობოტები, როგორებიც არიან ფრთოსანი რაკეტები და უპილოტო საფრენი აპარატები მხოლოდ სამიზნის განადგურებაზე ფიქრობენ. მცირედით აცილება იგივეა რაც აცილება. სამიზნის განადგურებას ალტერნატივა არა აქვს, ყველაფერი დანარჩენი მხოლოდ ოცნებებია. უპილოტო საფრენი აპარატებისა და ფრთოსანი რაკეტების ეპოქაში, ასეთი რამ უპასუხისმგებლობაც არის.

ქსელის პრინციპი

ბატარეა/სექცია ტრადიციულად შედგება ცეცხლის მართვის ცენტრისგან, რომელიც მართავს საცეცხლე/გამშვებ დანადგარებსა და ამ უკანასკნელის მართვის ქვეშ არსებულ რაკეტებს. თუ ცეცხლის მართვის ცენტრი მწყობრიდან გამოვა, მაშინ მთელი დანაყოფი კარგავს ბრძოლისუნარიანობას. ნორვეგიული სისტემა განსხვავებულად არის ორგანიზებული: ის ქმნის ქსელს, სადაც არის რამდენიმე რადიოლოკაციური სადგური, რამდენიმე ცეცხლის მართვის ცენტრი და რამდენიმე გამშვები. ცეცხლის გახსნის შესახებ გადაწყვეტილების მიღება და შესაბამისი პარამეტრების კალკულაცია შესაძლებელია მოხდეს ქსელის ნებისმიერი ელემენტის მიერ. ერთი რადარი, ერთი ცეცხლის მართვის ცენტრი და ერთი ან რამდენიმე გამშვები საკმარისია საბრძოლო მოქმედებებისათვის. ეს ელემენტები ერთმანეთისგან შეიძლება 500 მეტრიდან 100კმ-მდე დაშორებით იყვნენ განლაგებული. რასაკვირველია არ შეიძლება გამშვები Jyväskylä-ში იყოს , თუკი სამიზნე Helsinki-ს თავზეა 250კმ-ის დაშორებით. თუმცა სენსორები დასაცავი ობიექტიდან გაცილებით მოშორებით შეიძლება განთავსდეს.

NASAMS სისტემა ძალიან კარგად აწყობილი ქსელია. ნებისმიერი სახის კომბინაციები მუშაობს და არ საჭიროებს მეთაურის მიერ ცალკეული კავშირების დამყარებას. თუმცა შენარჩუნებულია შესაძლებლობა, რომ მეთაურმა განსაზღვროს ვინ მოახდენს ცეცხლის მართვას და ვინ გფახსნის ცეცხლს. სისტემამ შესაძლებელია სრულად ავტონომიურ რეჟიმშიც იმოქმედოს, როდესაც თავად გადაწყვეტს მოწინააღმდეგედ იდენტიფიცირებული სამიზნის წინააღმდეგ ცეცხლის გახსნას იმ გამშვები დანადგარიდან, რომელიც ყველაზე უკეთეს პოზიციაშია. რა თქმა უნდა ყოველთვის უნდა იყოს მინიმუმ ერთი რადარი, ერთი ცეცხლის მართვის ცენტრი და ერთი გამშვები დანადგარი. ისიც შესაძლებელია, რომ რადარის ნაცვლად სხვა სისტემისგან მიღებული მიზანჩვენება იქნას გამოყენებული. მაგალითად, საჰაერო ბაზირების ადრეული აღმოჩენის და კონტროლის (AWACS) ანდა საზღვაო მონიტორინგის სისტემას შეუძლია მონაცემების გენერირება + NASAMS-ის საკუთარი პასიური სენსორებისგანაც (საუბარია MSP500-ზე - ავტ) შესაძლებელია მიზანჩვენების მიღება. საუკეთესო შემთხვევაში სისტემას ძალუძს საკუთარი რადარის გარეშე მუშაობა სრულად ან ნაწილობრივ პასიურ რეჟიმში. აღნიშნული მკვეთრად ამაღლებს სისტემის სიცოცხლისუნარიანობას ბრძოლის ველზე. სითბოვიზორებს ძალიან შორ მანძილზეც შეუძლიათ სამიზნის აღმოჩენა, რა თქმა უნდა თუ ამინდიც ხელს გვიწყობს.

დაქსაქსული ჰსთ-ის სისტემა

NASAMS სენსორების, მონაცემთა გადაცემის საშუალებების და გამშვები დანადგარების ქსელია, რომლის ფარგლებში სამიზნის შესახებ ინფორმაცია ნებისმიერი მიმართულებით შეიძლება გავრცელდეს. გასროლის წინ რაკეტებს განესაზღვრებათ ის არეალი, სადაც ისინი სამიზნის ძებნას დაიწყებენ საკუთარი რადიოლოკატორით ან ინფორმაციას მიიღებენ გარე წყაროებისგან. დღევანდელ დღეს ფინეთის განკარგულებაში არსებული ცეცხლის მართვის სისტემას არ ძალუძს სამიზნის შესახებ საჭირო სიზუსტის ინფორმაციის მიწოდება.

ფინელებს ტაქტიკა როგორც წესი გულისხმობს ძალების დაქსაქსვას და საცეცხლე საშუალებების მრავალ ადგილას განთავსებას. NASAMS-ის სისტემა აღნიშნულ დაქსაქსვის მოთხოვნას სხვებთან შედარებით ყველაზე უკეთ პასუხობს. მინიმუმ ერთი ერთეული ცეცხლის მართვის სექცია (იგულისხმება სამიზნის აღმოჩენის რადიოლოკაციური სადგური და ცეცხლის მართვის ცენტრი - ავტ) და ერთი გამშვები უკვე ბრძოლისუნარიანი დანაყოფია.

სხვებისთვის ერთი რადარიც საკმარისია. მაგრამ რამდენიმე საკითხია გასათვალისწინებელი: საბრძოლო სიტუაციებში გადარჩენის უნარი, რადარისათვის ხარვეზებისადმი მედეგობა და რადარების მონაცვლეობით გამოყენება რადარსაწინააღმდეგო რაკეტებისგან თავდასაცავად. გარდა ამისა რადარის "მკვდარი ზონებიც" უნდა იქნას გათვალისწინებული. როდესაც სისტემაში რამდენიმე რადარია, შესაძლებელია მათი ჯგუფურად შეთანხმებულად მოქმედების ორგანიზება. როგორც წესი, NASAMS-ის ქსელისთვის მკვდარი ზონეი არ წამოადგენს პრობლემას.

NASAMS რეაქციის დრო კარგია. ყოველთვის მოძებნება თუნდაც ერთი გამშვები, რომელიც მეტნაკლებად იმ მიმართულებით იყურება საიდანაც სამიზნე უახლოვდება. ზებგერითი სიჩქარით მფრენი რაკეტისათვის სამიზნემდე ფრენის დრო დიდი არ არის. რა თქმა უნდა ამას დიდი მნიშვნელობა არა აქვს, ვინაიდან რაკეტა "ისროლე და დაივიწყე" პრინციპით მოქმედებს. თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ ბუკისგან განსხვავებით, მიწისზედა საშუალებები არ არიან "მიბმული" რაკეტაზე. ბუკის შემთხვევაში, რაკეტის ფრენის მთელი დროის განმავლობაში რადარის მიერ ხდება სამიზნის დამზერა და რაკეტის ნახევრადაქტიური თავაკი იჭერს სამიზნიდან არეკლი სხივებს. NASAMS-ის რაკეტებს საკუთარი აქტიური რადარები გააჩნია, რომლებიც არ საჭიროებენ მიწიდან სამიზნის დასხივებას.

რთული გარემო

ზოგადად, რაც უფრო მეტია სამიზნის დაზიანების მაქსიმალური მანძილი, მით მეტია ცეცხლის წარმოების მინიმალური მანძილი. რაც უფრო ნაკლებია ეს უკანასკნელი, მით უფრო მეტი დრო აქვს გათვლას უფრო მეტი სამიზნის დასაზიანებლად. NASAMS-ის ცეცხლის წარმოების მინიმალური მანძილი არ არის მცირე, ვინაიდან რაკეტების გაშვება 30 გრადუსიანი დახრის კუთხით ხდება და გარკვეული დრო არის საჭირო, რათა რაკეტამ შეძლოს მანევრირება. ამის მიუხედავად, NASAMS გააჩნია ცეცხლის წარმოების მაღალი ტემპი რის გამოც ნაკლებადსავარაუდოა, რომ იძულიებული იქნება ნაკლებად-ოპტიმალური ცეცხლის წარმოების გადაწყვეტილება მიიღოს.
ნახევრად-აქტიური რაკეტებისგან განსხვავებით, როდესაც რადიოლოკაციური სადგურის სამიზნე არხის "განთავისუფლება" მხოლოდ მას შემდეგ ხდება, რაც რაკეტა სამიზნეს მოხვდება, NASAMS-ის რადარებს სივრცის სკანირება უწყვეტად შეუძლიათ. სამიზნის აღმოჩენის რადიოლოკაციური სადგურის მიერ 360 გრადუსზე სივრცის სკანირება 2-3 წმ-იანი ინტერვალით ხდება.

რადიოლოკაციური სადგურის მკვდარ ზონაში არსებული სამიზნის დაზიანება ნახევრად-აქტიური სისტემებისათვის გადაულახავი ამოცანაა. მიწისზედა რადიოლოკაციურ სადგურებს არ ძალუძთ მთის მეორე მხარეს მფრენი საფრენი აპარატების დამზერა. NASAMS-ის რაკეტა (აქტიური თვითდამიზნებადი თავაკის მეშვეობით - ავტ) გასროლის შემდეგ უზრუნველყოფს სამიზნის ჩაჭერას  მაშინაც კი, როდესაც ეს უკანასკნელი რადარის მკვდარ ზონაში შევა (იგივე შეიძლება ითქვას გადასატანი საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსების შესახებ, რომელთა რაკეტებშიც სითბური დამიზნების თავაკებია მოთავსებული). NASAMS-ის ქსელი ხელს უწყობს აღნიშნული მკვდარი ზონების "ათვისებას" სენსორების მიერ ერთმანეთის ურთიერთგადაფარვით და ურთიერთდაზღვევით.

რადარებისგან თავის დასაცავად ხშირად იყენებენ რადარსაწინააღმდეგო რაკეტებს. მაგრამ NASAMS-ის ქსელში რადარების მონაცვლეობა შესაძლებელია მოხდეს შემთხვევითი წესის ან წინასწარგამიზნული თანმიმდევრობის მიხედვით. რადარსაწინააღმდეგო რაკეტის გასროლა არ ხდება თუ რადარი მოულოდნელად გაითიშება და აღარაფერს გამოასხივებს. გარდა ამისა, ქსელი იმითაც არის კარგი, რომ მას შეუძლია აიტანოს გარკვეულ ზომამდე დანაკარგები ვიდრე მწყობრშია თუნდაც ერთი წყარო, რომელსაც შეუძლია საჭირო სიზუსტის ინფორმაციის გენერირება სამიზნის შესახებ. მართალია, რაკეტსაწინააღმდეგო რაკეტა განაგრძობს თავისი ამოცანის შესრულებას მაშინაც კი თუ ფრენის დროს სამიზნემ შეწყვიტა გამოსხივება. თუმცა NASAMS საბედნიეროდ არც ერთ რადარზეა დამოკიდებული და არც ორზე.

კონკურენტი სისტემები, შესაძლებლობები

SAMP/T-ს ბატარეაში შედის სამიზნის აღმოჩენის და გამიზვნის რადიოლოკაციური სადგური, ცენცხლის მართვის საკომანდო პუნქტი და 2-4 გამშვები დანადგარი თითოეული 8 ერთეული Aster 30 რაკეტით. მიუხედავად იმისა, რომ NASAMS-ის მსგავსად, რაკეტებში აქაც "ისროლე და დაივიწყე" პრინციპია გამოყენებული, ცეცხლის წარმოების ლოგიკა მაინც განსხვავებულია. SAMP/T სამიზნის დაზიანების მაქსიმალური მანძილი (60კმ) რა თქმა უნდა მეტია, მათ შორის პარამეტრიც (20კმ). როდესაც კონკურენტებს შორის ასეთი დიდი სხვაობაა სამიზნის დაზიანების მაქსიმალურ ზღუდეებს შორის, უნდა არსებობდეს რაიმე ალტერნატიული მახასიათებელი, წინააღმდეგ შემთხვევაში კონკურენტი განწირული იქნება დამარცხებისათვის. საბრძოლო მოქმედებების დროს გადარჩენის მაღალი მაჩვენებლები, ქსელურობა და მოდულურობა არის ის მახასიათებლები, რომლებითაც NASAMS ნიველირებას უკეთებს სამიზნის დაზიანების შედარებით მცირე მანძილს.

რაკეტაზე ინფორმაციის გადაცემის საშუალებები ე.წ datalink-ებიც განსხვავე-ბულია. NASAMS-ს ყველა გამშვებზე გააჩნია რაკეტაზე რადიოკორექციის ბრძანებების გადამცემი ანტენები. SAMP/T-ს შემთხვევაში, კავშირის დამყარება Arabel-ის რადარით ხორციელდება ყველა გამშვების ყველა რაკეტისათვის. მაშინ როდესაც NASAMS-ის თითოეულ გამშვებ დანადგარზე განთავსებული მხოლოდ "საკუთარ" 6 რაკეტას ემსახურება. აღნიშნული გადამცემების ასეთი დიდი რაოდენობა საბრძოლო სიტუაციაში გადარჩენის შანსების მოსამატებლად არის საჭირო.

სურათებს დავდებ, რომ ნათელი იყოს რაზეა საუბარი - ავტ

NASAMS-ის გამშვები დანადგარი

როდესაც საუბარი ეხება მრავალრიცხოვან მოწინააღმდეგესთან ბრძოლას, SAMP/T-ს ერთი რადარი ვერ შეძლებს სამიზნეების იმავე ეფექტიანობით "მომსახურებას" როგორითაც NASAMS-ის ქსელი. მაგრამ მას ეს შეიძლება არც დასჭირდეს თუკი SAMP/T ცეცხლის წარმოებას მაქსიმალურ საცეცხლე ზღუდეზე დაიწყებს და შესაძლებელი იქნება დიდი რაოდენობის მაღალ სიმაღლეზე მფრენი სამიზნეების "მომსახურება". რეალურად მრავალრიცხოვან მოწინააღმდეგესთან ბრძოლის ასპექტში დიდი განსხვავება არ არის იმ დაშვებით, რომ ორივე სისტემა პოტენციალის მაქსიმუმს იყენებს.

ძალიან სერიოზული კონკურენციაა, ვინაიდან შეფასება მხოლოდ მახასიათებლების და ფასის მიხედვით არ ხდება. თუ ორივე სისტემის მხოლოდ თავდაცვით პოტენციალს შევადარებთ, SAMP/T უალტერნატივოა. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ არსებული ბუკის სისტემა ისეთივე შეფასებას იღებს მანძილის და თავდაცვითი პოტენციალის მიხედვით, როგორსაც NASAMS. 

SAMP/T-ს მწარმოებელი ამტკიცებს, რომ სისტემას შეუძლია ბალისტიკური სამიზნეების წინააღმდეგ მუშაობაც. Kongsberg, NASAMS-ის მწარმოებელი სიტყვის თქმასაც კი ვერ ბედავს აღნიშნულთან დაკავშირებით (გამოყენებული რაკეტიდან გამომდინარე). თუმცა რამდენიმე ჰსთ-ის სპეციალისტის აზრით, ბალისტიკური რაკეტებისგან თავდაცვის ამოცანა იმდენად ტექნიკურად რთული და ძვირადღირებულია, რომ არ ღირს მასში ინვესტირება.

ვინ იღებს გადაწყვეტილებას?

თუ გადაწყვეტილებას სამხედროები იღებენ, მაშინ NASAMS უფრო ახლოს არის ძველ ფინურ დოქტრინასთან. მაგრამ რა გავლენა ექნება აღნიშნულ გადაწყვეტილებაზე ევროპულ სოლიდარობას? ან რა გავლენა ექნება იმ ფაქტს, რომ F-18 Hornet-იც იმავე რაკეტებს იყენებს? ერთიდაიმავე რაკეტების გამოყენება შეიძლება რისკისშემცველიც კი იყოს, ვინაიდან მოწინააღმდეგეს მხოლოდ ერთი ტიპის საფრთხის განეიტრალება "დასჭირდება".

რა გავლენას მოახდენს რაოდენობა, რომელიც იმავე თანხით შეიძლება შეიძინონ? რა გავლენას მოახდენს ადამიანური ფაქტორები, განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ ფინეთი პროფესიონალიზმის გზას ადგას? და ბრძოლის ველზე გადარჩენის უნარი? ოფსეტური პროგრამები? რა გავლენას მოახდენენ პოლიტიკოსები, რომლებიც მიიღებენ საბოლოო გადაწყვეტილებას?

By Pauli Thomenius - Lieutenant Colonel, General Staff (retired)

Pauli Thomenius is a retired antiaircraft defense lieutenant colonel who has served as an instructor at the National Defence College and as missile battery command in the Helsinki Antiaircraft Regiment, since disbanded.